Risk; birincisi fırsat, ikincisi ise tehdit anlamına gelen sembollerden oluşmaktadır. Bu anlamıyla risk mevcut durumdaki dengeyi bozan yeni olaylar ve koşullardır. Bu koşullar ve engeller ve tehlikeler yaratabileceği gibi yeni fırsatlar da sunarak mevcut durumun yeni bir denge oluşturmaktadır.
İş sağlığı ve güvenliğinde risk analizi ve risk değerlendirme yöntemleri 1950’li yıllardan beri dünyada sistematik olarak uygulanmaktadır. Metotların geliştirilmesi ise gereksinimlere göre gelişim göstermiştir. Mühendislik projelerinde söz konusu belirsizlikler göz önüne alınarak tasarım yapılmalıdır. Bu sistemlerin performansının güvenirliliği de güvenilirlik analizleri (reliability analysis) yardımıyla saptanmalıdır. Güvenilirlik analizi, bir ürünün kendisinden beklenen fonksiyonu önceden saptanmış bir süre içinde, belirli çevre ve çalışma koşulları altında arıza yapmadan yerine getirme olasılığıdır.
Risk değerlendirmesi: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmaları ifade eder.
Risk Analizi Metodları
Risk analizi yöntemlerini kullanan iki ana yaklaşım vardır. Bunlar nitel (kalitatif) ve nicel (kantitatif) yaklaşımlardır. Analizi istenen koşulların durumuna göre her iki yöntemin de birlikte kullanıldığı yani yarı-niceliksel (yarı-kantitatif) yöntemler de kullanılabilir. Nicel risk analizinde, riskin hesaplanmasında sayısal yöntemlerden faydalanılır. Riskin meydana gelme olasılığı ve meydana geldikten sonraki etkisinin ne olacağına dair veriler olarak sayısal değerler kullanılır. Bu değerler, matematiksel ve mantıksal metotlar ile analiz edilip risk skorları bulunur. Nitel risk analizlerinde ise riskin hesaplanmasında sayısal (nümerik) değerler yerine düşük, yüksek gibi tanımlayıcı ifadeler ya da A, B- I-II gibi tanımlamalar bulunur. Nitel teknikler risk seviyesinin genel olarak belirlenmesinde, nicel teknikler ise risk seviyesine yönelik daha net belirlemeler yapılmasında kullanılır. Genel olarak teknik eksenli yöntemler, insan eksenli yöntemler, görev analizi, yönetim eksenli yöntemler, kaza araştırması, senaryo analizleri, kontrol analizleri, kaba analizler gibi her işletmenin amacına yönelik risk analiz yöntemleri bulunur. Bu yöntemler risk yönetiminin bir parçası adeta çekirdek kısmıdır.
Değerlendirme yönteminin seçiminde önemli olan, değerlendirme metodunun yapılan işe uygunluğudur. Örneğin İnşaat sektöründe iseniz, Finne Kinney Metodu sizin için pekte elverişli olmayabilir, çünkü İnşaat işlerinde var olan işlerin termini iş programına göre ilerlemektedir. Frekansı (tehlikeye maruz kalma sıklığını) senelik bazda veren Finne Kinney metodu yerine frekanstan bağımsız L tipi matris daha faydalı olacaktır. İnşaat sektöründe önemli olan Sağlık Güvenlik Planın iyi yapılmış olmasıdır. En ufak hataların pahalıya mal olabileceği Kimyasal Hammadde işleme tesislerinde ise L tipi matris işinize pek yaramayabilir bunun yerine HAZOP (Tehlike ve İşletilebilirlik Çalışması) veya FMEA (Olası Hata türleri ve etkileri analizi) ile çalışmanız P.I.D akış diyagramlarını çıkarmanız daha yararlı olacaktır. Metal işleme veya Otomotiv imalat sektörüne geldiğinizde Finne Kinney faydalı olabileceği gibi, makine-insan gücü uyumunun bütünleşik ve yoğun şekilde çalıştığı bu sektörlerde her bir işlemi ayrı ayrı tanımlayabileceğiniz ve değerlendirebileceğiniz JOB Safety Analysis (İş Güvenliği Analizi) de riskleri belirlemede gayet işinize yarayacaktır.
Unutulmaması gereken nokta, İSG yönünden Risk Değerlendirmesi yaparken işinize uygun metodolojiyi seçmeniz, nitel değerlendirmelerden ziyade nicel (kantitatif) değerlendirmelere öncelik vermenizin faydanıza olacağıdır.
TEDBİR ALIN BU ACILAR TEKRARLANMASIN!