a) Erken kontrol muayeneleri:

İşe giriş muayenesinden sonra en erken muayene yasal prosedürde 1 yıl sonra yapılmaktadır. Bazı iş kollarında bu 3 veya 6 ay sonradır. Ancak daha erken dönemde işe giriş muayenesinde tespit edilemeyen bir durum sonradan ortaya çıkarsa veya işe başladıktan sonra herhangi bir kimyasal madde veya etkene karşı reaksiyon gelişirse ya da işçide kronik hastalıklar nedeniyle duyarlılık oluşursa muayene sonucunda iş-işçi uyumunu sağlamak üzere işçinin yerinin değişimine karar verilebilir. Bu görev işyeri hekiminindir. Bu tür iş değişimlerinde danışmanlık görevi işyeri hekimine aittir. Rapor alınmaksızın veya alınan rapora aykırı olarak uygun olmayan işte çalıştırılan sigortalının, bu işe girmeden önce var olduğu tespit edilen veya bünyece elverişli bulunmadığı işte çalıştırılması sonucu meydana gelen hastalığı için Sosyal Sigortalar Kurumunca yapılan hastalık masraflarının tümü işverene ödettirilir. İşyerinin teknolojik olarak uygunluğu, ergonomik çalışma ortamı, işçinin biososyoekonomik özellikleri iş-işçi uyumunun saptanabilmesi için değerlendirilmelidir. Ülkemizdeki uygulamalarda mevzuata göre erken kontrol muayenesi işçi ve işverenin isteği üzerine veya hekimin gerekli gördüğü durumda yapılabilmektedir.

b) Aralıklı kontrol muayeneleri (Periyodik muayeneler):

Yasa gereğince ağır ve tehlikeli işlerde çalışanlar, çocuk ve genç işçiler ile bazı durumlarda kadın işçilere işe girişte bir rapor düzenleneceğini belirtmiştik (İş Kanunu m. 86,87, Ağır ve Tehlikeli İşler Tüzüğü m.3, Kadın İşçilerin Sanayiye ait Gece Postalarında Çalıştırılması Hk. Tüzük m.5, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü m.59/8). İşe giriş raporu düzenlenen her çalışana belirli sürelerle sağlık muayeneleri ve gerektiğinde laboratuvar araştırmaları yapılmalıdır. İşin devamı süresince muayene aralıkları işin özelliklerine, çalışanın yaşına ve cinsiyetine göre değişmektedir. Ağır ve tehlikeli işler kapsamında çalışan tüm işçilerin (kadın işçiler dâhil) İş Kanununun 86. maddesi gereği en az yılda bir kez hekim raporu ile çalışmalarında sakınca olmadığının belirlenmesi gerekmektedir. Ancak bazı iş kollarında bu muayeneler daha kısa aralıklarla yapılmalıdır. Örneğin; Kurşun ve Cıva ile çalışan işçilerin her üç ayda bir, Arsenik ve insektisidler ile tozlu işlerde çalışan işçilerin her altı ayda bir, klinik ve laboratuvar usul1eri ile sağlık muayeneleri yapılması önerilmektedir.

Kadın işçilerin hangi iş kollarında çalıştırılacağı yönetmelikte ayrıca belirtilmiştir Ayrıca kadın işçilerin hangi işlerde gece postalarında çalıştırılacağı Tüzükte belirlenmiş bu işçilere her altı ayda bir kontrol muayenesi zorunluluğu getirilmiştir. Ağır ve tehlikeli işlerde çalışan 16 yaşını doldurmuş fakat 18 yaşını bitirmemiş çocuklar için bu muayeneler en az altı ayda bir yapılmalıdır. 16-18 yaş grubu çocukların hangi işlerde çalıştırılacağı tüzükte belirtilmiştir. 13-16 yaş arası çocukların hangi işte çalışırsa çalışsın işe girişte çalışmalarında sakınca olmadığının hekim raporu ile belirlenmesi ve bu muayenelerin altı ayda bir tekrar edilmesi gerekmektedir.

c) Tüm risk gruplarının işyeri hekimi tarafından özel ilgi ile izlenmesi:

Ağır ve tehlikeli işlerde çalışanlar; iş kazası ve meslek hastalığı yönünden risk altındadır. Birden fazla iş kazası geçiren işçilerde diğer işçilere göre iş kazası geçirme olasılığı fazladır. Gelişme çağında olan çocuk işçiler (13-18 yaş grubu küçük işçiler) gelişimi olumsuz yönde etkilenmeyecek işlerde çalıştırılmalı ve daha sık aralıklarla kontrol muayeneleri yapılmalıdır. 13-15 yaş grubu küçük işçiler öğrenimleri engellenmemek koşuluyla hafif işlerde çalıştırılabilirler. Ancak meslek sahibi veya eğitim alan kadınlar ve 16-18 yaş grubu çocuklar ağır ve tehlikeli işlerde çalışabilirler (Ağır ve Tehlikeli İşler Tüzüğü m.2).Kadınlar özel durumları nedeniyle risk grubu içerisinde değerlendirilir, gebe ve emzikli kadınlar risk grubu içerisinde daha özellikli bir konuma sahiptir. Bu nedenle gebe ve emzikli kadınların, yaşlıların, malul ve arızalıların fizyolojik özellikleri dikkate alınmalıdır. Alkolikler yeniden topluma kazandırılması düşüncesiyle özel olarak izlenmelidir. Meslek hastalığı ve iş kazası nedeniyle işten uzak kalanlar, herhangi bir sebeple işten uzaklaşanlar ile sık sık işten uzak kalanlar, işe dönüşte işyeri hekimi tarafından muayene edilmelidirler.

d) Ek ve tamamlayıcı muayeneler:

İşçi işe girerken ve girdikten sonra belirli sürelerle çalışma ortamındaki risklere uygun olarak ek ve tamamlayıcı tetkiklerle beraber muayeneleri yapılmalıdır. Gerekli kan, idrar, portör, odiometrik laboratuvar tetkikleri ve radyolojik grafiler uygun standartlarda ve uygun yerlerde tamamlanmalıdır (İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü m.59/8)Örneğin; bir solvent olan trikloretilenle çalışan bir işçiye, işe girişte tam kan, tam idrar, karaciğer fonksiyon testleri vb. gibi tetkikler yapılabilir, bu işçiye daha sonraki muayenelerde önceki tetkikler tekrar edildikten sonra ilaveten trikloretilenin idrarda metabolitini arayarak muayene tamamlanabilir.

e) Erken tanı:

Periyodik muayeneler işyeri sağlık hizmetleri arasında ikincil görevdir. Bir işçi için erken tanı, diğer işçi için koruyucu önlemdir. Bu anlamda; erken tanıların artması toplumsal erken tanıyı sağlar.

Diğer Koruyucu Sağlık Hizmetleri:

A- Bağışıklama: Bağışıklama da kişiye yönelik koruma uygulamalarındandır. İşyerlerindeki bağışıklama çalışmaları, işyeri hekiminin danışmanlığında planlanmalı, uygulanmalı ve izlenmelidir.
B- İşyeri hekimi ilk yardım ve kurtarma çalışmalarının organizasyonunu yapmalı, ilgili personelin eğitimini sağlamalı ve acil tedavi hizmetlerini yürütmelidir.

HER ÖNLEM YENİ BİR HAYATTIR!